Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej opracowuje założenia nowej formy wsparcia obszarów miejskich w ramach Krajowego Programu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Instrument Zielonej Transformacji Miast (IZTM) ma zapewnić środki na finansowanie inwestycji wpływających na „zazielenienie” terenów miejskich, bardziej efektywne wykorzystanie zasobów, zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń, czy przeciwdziałanie utracie różnorodności biologicznej. Alokacja IZTM to 2,8 mld euro.
Instrument wesprze inwestycje realizowane przez podmioty działające na obszarze miejskim, na podstawie zidentyfikowanych potrzeb oraz dokumentów strategicznych oraz przyczyniające się do osiągnięcia celów określonych w Europejskim Zielonym Ładzie oraz KPO.
Odbiorcami wsparcia IZTM będą: jednostki samorządu terytorialnego (w tym miasta i obszary funkcjonalne), podmioty z udziałem JST posiadające osobowość prawną, państwowe osoby prawne (w tym jednostki od nich zależne), jednostki naukowo-badawcze, instytucje kultury, szkoły wyższe, państwowe osoby prawne, w tym jednostki od nich zależne, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, towarzystwa budownictwa społecznego/społeczne inicjatywy mieszkaniowe, podmioty spoza administracji publicznej (m.in. organizacje społeczne, pozarządowe, gospodarcze) i inne podmioty zaangażowane w realizację projektów.
Katalog typów projektów jest otwarty. Główne rodzaje przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach IZTM to:
- renowacja zwiększająca efektywność energetyczną lub działania w zakresie efektywności energetycznej infrastruktury publicznej, projekty demonstracyjne i działania wspierające,
- gospodarka wodna i ochrona zasobów wodnych, w tym gospodarowanie wodami w dorzeczu, przystosowanie się do zmian klimatu, ponowne użycie, ograniczanie wycieków,
- działania mające na celu ograniczenie hałasu i poprawę jakości powietrza,
- ochrona przyrody i różnorodności biologicznej, dziedzictwo naturalne i zasoby, zielona i niebieska infrastruktura.
Wsparcia nie będą mogły uzyskać projekty, których celem jest zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej w przestrzeniach miast i obszarów funkcjonalnych czy zasklepianie gleby, nieuzasadniona wycinka drzew, wyburzanie obiektów, budowa nowych budynków i inwestycje w obrębie budynków mieszkalnych. Dodatkowo VAT jest w projekcie wydatkiem niekwalifikowalnym.
IZTM obejmuje wsparcie dłużne w formie pożyczek, w tym udzielanych na warunkach preferencyjnych (oprocentowanie 0,1%) z możliwością częściowego umorzenia. Otwarty nabór wniosków będzie prowadzony przez BGK.
Harmonogram uruchamiania Instrumentu przewiduje rozpoczęcie wdrażania w IV kwartale 2022 r. Termin ten jest uzależniony od przekazania przez Komisję Europejską środków części pożyczkowej KPO.