Komisja Europejska przedstawiła plan szybkiego ograniczenia zależności od rosyjskich paliw kopalnych oraz transformacji ekologicznej (REPowerEU) będący odpowiedzią na trudności i zakłócenia na światowym rynku energii spowodowane inwazją Rosji na Ukrainę.
Transformacja europejskiego systemu energetycznego jest pilna z dwóch powodów: konieczności uniezależnienia się UE od rosyjskich paliw kopalnych, które są wykorzystywane jako broń gospodarcza i polityczna, oraz przezwyciężenia kryzysu klimatycznego. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Komisję Europejską 85 proc. Europejczyków uważa, że UE powinna jak najszybciej zmniejszyć swoją zależność od rosyjskiego gazu i ropy naftowej, aby wesprzeć Ukrainę. Środki przewidziane w planie REPowerEU mają być odpowiedzią na ten cel.
Głównym elementem planu REPowerEU jest Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, z którego finansowane są krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności państw UE. Środki te będą wspierały skoordynowane planowanie i finansowanie infrastruktury transgranicznej oraz krajowej, a także reformy i projekty w sektorze energii.
W Planie przewidziano następujące działania:
- oszczędność energii, w tym zwiększenie (z 9 do 13 proc.) wiążącego celu w zakresie efektywności energetycznej, który określono w pakiecie „Gotowi na 55” stanowiącym część Europejskiego Zielonego Ładu,
- dywersyfikacja dostaw energii, poprzez współpracę z międzynarodowymi partnerami, w celu zróżnicowania źródeł importu paliw (w tym rekordowych ilości LNG), a także rozważenie mechanizmu wspólnych zakupów,
- przyspieszone wprowadzanie energii ze źródeł odnawialnych w celu zastąpienia paliw kopalnych w domach, przemyśle i produkcji energii – Komisja Europejska proponuje, aby w ramach pakietu „Gotowi na 55” zwiększyć cel na 2030 r. dotyczący odnawialnych źródeł energii z 40 do 45 proc.,
- zmniejszenie zużycia paliw kopalnych w przemyśle i transporcie poprzez zastąpienie węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego w procesach przemysłowych, co zmniejszy emisje gazów cieplarnianych oraz zwiększy bezpieczeństwo i konkurencyjność przedsiębiorstw,
- inteligentne inwestycje realizowane w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności przez sektor prywatny i publiczny oraz na szczeblu krajowym, transgranicznym i unijnym.
Komisja Europejska nie zapewniła nowych środków na wsparcie REPowerEU. Natomiast udostępniono 225 mld euro w formie pożyczek w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Ponadto Komisja zaproponowała zwiększenie puli środków finansowych w formie dotacji ze wspomnianego Instrumentu o 20 mld euro. Miałyby one pochodzić z pieniędzy pozyskanych przez kraje członkowskie ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 w ramach Europejskiego Systemu Handlu Emisjami, które pozostają obecnie w Rezerwie Stabilności Rynkowej. Ponadto dodatkowe wsparcie możliwe jest w ramach dobrowolnych przesunięć dokonanych przez państwa członkowskie w ramach przyznanych im już środków(ok. 27 mld euro z funduszy polityki spójności oraz 7,5 mld euro z polityki rolnej).Wsparcie działań przewidzianych w Planie zapewni również Instrument „Łącząc Europę” (800 mln euro w 2022 r.).
Więcej informacji na temat Planu REPowerEU można znaleźć na stronie:
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_22_3131